การแพทย์ทางเลือก เป็นวิธีการทางแพทย์ที่นอกเหนือจากการแพทย์แผนปัจจุบันที่นำมาใช้รักษาผู้ป่วย. การแพทย์ทางเลือกส่วนใหญ่นำมาใช้เสริมกับการรักษาแผนปัจจุบัน เรียกว่า “การแพทย์เสริมและการแพทย์ทางเลือก” ซึ่งได้รับความสนใจแพร่หลายทั้งในอเมริกา ยุโรป และในเอเชีย. ในประเทศทไทยมีการนำการแพทย์ทางเลือกมาใช้ดูแลผู้ป่วยเพิ่มมากขึ้น และในขณะนี้ได้มีการนำการแพทย์ทางเลือกเข้าในระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ เช่น การนวดไทย, การใช้ยาสมุนไพรไทย, การอบประคบ. เหตุผลที่มีการใช้การแพทย์ทางเลือกมากขึ้นเรื่อย ๆ ทั่วโลก เนื่องจากสามารถนำมาใช้ได้ง่าย, ผลข้างเคียง และสามารถนำมาใช้เสริมในการรักษาโรคต่าง ๆ ที่การแพทย์แผนปัจจุบันไม่สามารถรักษาได้. จากการทบทวนวรรณกรรมจากฐานข้อมูล PubMed, ScienceDirect และ The Cochrane Library พบว่ามีการศึกษาวิจัยว่าการแพทย์ทางเลือกสามารถนำมาใช้ในโรคต่าง ๆ ควบคู่กับการแพทย์แผนปัจจุบันได้ เช่น โรคมะเร็ง, โรคหัวใจ, โรคจิตใจผิดปรกติ, โรคเบาหวาน, นอกจากนี้การแพทย์ทางเลือกได้นำมาใช้บรรเทาอาการปวดต่าง ๆ ได้อย่างประสิทธิภาพ เช่น ใช้การฝังเข็มบรรเทาอาการปวดช่วงมีระดู, ปวดท้องคลอดลูก, ปวดข้อรูมาทอยด์.

คำสำคัญ: แพทย์ทางเลือก, การแพทย์เสริมและการแพทย์ทางเลือก

Alternative medicine is an area of unconventional medicine that has attracted much interest in the United States, Europe, and Asia. Alternative medicine is most frequently used in complement with Western medicine; hence, it is also referred to as “Complementary and Alternative Medicine.” In Thailand, forms of alternative medicine, such as Thai massage, Thai herbal medicine, herbal steam and foment, are increasingly used to provide many patients with complementary care. It is also included under the National Health Security System. The main reasons for the increased use of alternative medicine worldwide are its ease of use, fewer side effects, and as its use as a supplement after treatment failure with conventional medicine. The results of literature reviews in the PubMed, ScienceDirect and the Cochrane Library databases revealed that alternative medicine can be used complementarily with conventional medicine in cancer, heart disease, mental health disorders and diabetes mellitus. In addition, it is also effective for relieving various kinds of pain, such as when acupuncture is used in the treatment of dysmenorrhea, labor pain, and rheumatoid arthritis.

Key words : alternative medicine, complementary and alternative medicine